Vojlovica – PO VERI VAŠOJ
U nas svakako, ne znamo da li u svetu, ovo je jedini manastir pravoslavne crkve, smešten u krugu rafinerije nafte. Od jeromonaha Teodora do vernika, svi su se na ovu činjenicu već navikli
Zasigurno najneobičniji manastir u kojem smo bili jeste Vojlovica. Najpre ćete imati problema da ga uopšte uočite. I niste krivi. Manastir se i bukvalno nalazi u okviru kruga Rafinerije nafte „Pančevo“. Beskrani dimnjaci i karakteristična postrojenja jedne rafinerije, u ovom slučaju, u svojim nedrima kriju čitav manastir. I to ne bilo kakav manastir. Prema najstarijoj verziji, manastir je osnovao 1383. godine despot Stefan Lazarević, sin kneza Lazara, a najstariji pouzdani izvor ostavio je jeromonah Partenije 1542. Godine. Neka predanja govore da su crkvu podigli monasi misionari zvani „sinajci“, koji su se doselili iz srpskih krajeva.
Tokom Drugog svetskog rata u manastiru su Nemci držali zatočene srpskog patrijarha Gavrila Dožića i vladiku žičkog Nikolaja Velimirovića. Tokom godina provedenih u manastiru, a pre odlaska u logor Dahau, vladika Nikolaj je pisao. Ove njegove beleške jedinstveno su svedočanstvo iz tog perioda. Zbog podizanja Rafinerije nafte u Pančevu koja je izgrađena na manastirskom posedu 1965. život u manastiru Vojlovici je bio ugašen. Problem je posle više godina prevaziđen, život u manastiru je obnovljen, a fabrika i manastir danas postoje u retko viđenoj simbiozi.
Poslednji put je rekonsturisan i obnavljan osamdesetih godina.Uz obnovu, urađeni su i konzervatorsko-restauratorski radovi na crkvi, na osnovu kojih je ukazano na to da u crkvenoj građevini postoji više slojeva živopisa, iz različitih perioda gradnje i obnove, gde najstariji sloj potiče iz 15. ili prve polovine 16. veka. Manastirska crkva posvećena prazniku Saboru arhanđela Mihaila i Gavrila, zidana je 1752. godine od cigle. Ikonostas je bio pozlaćen. Posebno je vredna čudotvorna ikona Presvete Bogorodice, a sa desne strane pevnice nalazile su se mošti Prepodobnog oca Grigorija Sinajskog. U manastirskoj riznici je vredna srebrna ložica iz 1558. godine, i panamar jeromonaha Nikanora iz 1717. godine.
Mnogi koji su u novije vreme dolazili u manastir Vojlovica, pamte ga po jeromonahu Dimitriju (Laziću). Otac Dimitrije koji se zamonašio u manastiru Bavanište, najzaslužniji je za „renesansu“ manastira koji se nalazi u krugu pančevačke rafinerije. Posle duge bolesti, jeromonah Dimitrije upokojio se pre nekoliko godina. Danas će vas u manastiru Vojlovica dočekati jeromonah Teodor, sa kojim ćete nakon neke od redovnih službi, moći da provedete vreme u razgovoru koji će vam zasigurno ukrepiti dušu.
Manastir Vojlovica osim svog zaista krajnje neobičnog okruženja, jedinstven je po mnogo čemu. Borba za povraćaj zemlje koja mu je oduzeta i dalje se vodi. U međuvremenu, konak manastira postao je vlasništvo Opštine Pančevo. Ali bar se ovde za vreme ne mari. Bogoslužbene knjige, ali i drugi pokretni vredni predmeti manastira Vojlovice kao što su ikone, slike, ikonostas proglašeni su za spomenike kulture rešenjima iz 1952. i 1968. godine, a 1991. godine Manastir Vojlovica stiče status spomenika kulture od izuzetnog značaja. Prostor u kojem sedam vekova odjekuju molitve, takav je kakav jeste i tu se ništa ne može ni dodati ni oduzeti. I šta bismo više. Doći, svakako doći. Jedan od retkih banatskih manastira, raduje se dolascima.
Tekst: Nada Jokičić
Foto: Edin Hodžić i istorijski arhiv Pančeva
